Mức Xử Phạt Tội Cho Vay Nặng Lãi

Pháp luật cho phép các bên được tự thỏa thuận lãi suất khi giao kết hợp đồng vay mượn. Tuy nhiên, với mục tiêu thu lợi bất chính, các đối tượng cho vay nặng lãi là các cá nhân và tổ chức tín dụng, lợi dụng tình thế cấp thiết của người vay để ép họ phải chấp nhận mức lãi suất cao ngất ngưởng, vượt gấp nhiều lần mức lãi suất mà pháp luật cho phép.

Dấu hiệu pháp lý tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự

Khi người vay không có khả năng trả được nợ, bằng nhiều phương thức, các đối tượng cho vay sẽ khống chế, đe dọa và thậm chí hành hung người đi vay để thu hồi nợ, gây mất an ninh trật tự, an toàn xã hội, để lại những hậu quả nặng nề từ tinh thần đến thể xác đối với cá nhân và gia đình người đi vay. Thế nhưng, trong giao dịch dân sự thì hậu quả không phải là dấu hiệu duy nhất cấu thành tội phạm cho vay lãi nặng.

Trong pháp luật Việt Nam, việc cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự được quy định và có những dấu hiệu cụ thể như đe dọa, hành hung… người đi vay

Cấu thành tội cho vay nặng lãi phụ thuộc vào các dấu hiệu pháp lý sau:

Chủ thể của tội phạm cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự là người từ đủ 16 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại đã thực hiện hành vi phạm tội cụ thể được luật hình sự quy định là tội phạm.

Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự xâm phạm đến trật tự quản lý kinh tế của nhà nước về tín dụng mà cụ thể là trật tự trong lĩnh vực kinh doanh tiền tệ, xâm phạm đến lợi ích của công dân.

Đặc trưng của tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự là mức lãi suất do các bên thỏa thuận trong hợp đồng vay tài sản. Dấu hiệu bắt buộc để cấu thành tội cho vay lãi nặng theo Điều 201 Bộ Luật Hình sự 2015 là: Cho vay với lãi suất gấp 05 lần trở lên của mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự.

Bên cạnh đó, để thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự thì phải đáp ứng thêm điều kiện về số tiền thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng trở lên hoặc dưới 30.000.000 đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.

Người phạm tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự thực hiện hành vi với lỗi cố ý. Người phạm tội nhận thức rõ hành vi của mình là hành vi gây nguy hiểm cho xã hội, thấy trước hậu quả do hành vi đó gây ra và mong muốn hậu quả đó xảy ra hoặc tuy không mong muốn nhưng để mặc cho hậu quả đó xảy ra.

Lãi suất trong hợp đồng vay dân sự

Theo quy định tại Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015, lãi suất vay do các bên thỏa thuận.

Về lãi suất giới hạn: Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác. Căn cứ tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn như trên thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

Trường hợp các bên có thoả thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn tại thời điểm trả nợ.

Như vậy, lãi suất giới hạn là lãi suất cao nhất trong Bộ luật Dân sự. Lãi suất cho vay không được vượt quá 20%/năm (tức 1,67%/tháng) của khoản tiền vay.

Tội cho vay nặng lãi bị xử lý như thế nào? (Ảnh minh họa)

Xác định số tiền thu lợi bất chính để xử lý trách nhiệm hình sự

Số tiền thu lợi bất chính là khoản lợi có được từ khoản cho vay nặng lãi. Khoản tiền thu lợi bất chính để xác định trách nhiệm hình sự là số tiền lãi thu được sau khi trừ đi số tiền lãi tương ứng với mức lãi suất theo quy định của Bộ luật Dân sự.

Trong đó, lãi suất được quy định theo Khoản 1 Điều 468 của Bộ luật Dân sự 2015, các bên được phép thỏa thuận nhưng không được thu lợi bất chính vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay. Theo quy định tại Khoản 1 Mục I Công văn 212/TANDTC-PC năm 2019 thì khoản thu lợi bất chính để xác định trách nhiệm hình sự trong vụ án cho vay nặng lãi được quy định như sau:

Trường hợp một người thực hiện nhiều lần hành vi cho vay lãi nặng, mà tổng số tiền thu lợi bất chính của các lần phạm tội từ 100 triệu đồng trở lên. Nếu các lần phạm tội đều chưa bị xử phạt vi phạm và chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, thì ngoài việc bị áp dụng khung hình phạt tương ứng với trị giá tài sản chiếm đoạt, họ còn bị áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự “phạm tội 02 lần trở lên” quy định tại Điểm g Khoản 1 Điều 52 Bộ luật Hình sự 2015.

Xử phạt tội cho vay nặng lãi trong giao dịch dân sự như thế nào?

Khi mức lãi suất vay cao hơn gấp 5 lần trở lên lãi suất cao nhất mà pháp luật quy định thì cấu thành tội cho vay nặng lãi theo pháp luật hình sự. Hành vi cho vay vượt mức lãi quy định cho phép là vi phạm pháp luật và sẽ phải chịu sự chế tài của pháp luật.

Căn cứ vào Điều 201 Bộ luật hình sự 2015, tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự được xử lý theo các khung sau:

Mức lãi suất dân sự được phép thỏa thuận giữa các bên khi vay là bao nhiêu?

Bản chất của quan hệ vay mượn giữa các cá nhân, tổ chức với nhau là quan hệ dân sự. Hợp đồng vay mượn là sự thỏa thuận tự nguyện giữa các bên. Tuy nhiên lãi suất phải theo quy định của pháp luật. Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015 quy định mức lãi suất vay được phép thỏa thuận như sau:

Truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các trường hợp cho vay nặng lãi cụ thể

Liên quan đến tội cho vay nặng lãi, Nghị quyết 01/2021/NQ-HĐTP 2021 cũng hướng dẫn áp dụng Điều 201 Bộ Luật Hình sự và việc xét xử vụ án hình sự tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự, Điều 7 Nghị quyết 01/2021/NQ-HĐTP 2021 truy cứu trách nhiệm hình sự trong các trường hợp cụ thể:

Đối với các trường hợp cho vay nặng lãi sẽ bị xử phạt hành trình theo quy định của pháp luật

Với các đối tượng cho vay nặng lãi, lãi cao là một trong những mục tiêu hàng đầu. Tuy nhiên, cũng cần hiểu rõ và tuân thủ nghiêm những quy định về lãi suất nếu không muốn vướng phải sai phạm, gánh chịu chế tài của pháp luật.

Cùng tìm hiểu sâu hơn ở những bài viết tiếp theo. Đừng quên theo dõi và cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích khác trên trang web của chúng tôi. Khi cần, hãy liên hệ với chúng tôi để được hướng dẫn chi tiết hơn: [email protected]

Luật sư Nguyễn Hoàng Thịnh, Đoàn Luật sư TP. Hà Nội tư vấn như sau:

Điều 468, Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về lãi suất vay do các bên thỏa thuận: “1. Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác. Căn cứ tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

2. Trường hợp các bên có thỏa thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều này tại thời điểm trả nợ”.

Theo điểm d, khoản 3, Điều 11, Nghị định số 167/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy; phòng, chống bạo lực gia đình, hành vi “cho vay tiền có cầm cố tài sản, nhưng lãi suất cho vay vượt quá 150% lãi suất cơ bản do Ngân hàng nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm cho vay” bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 15 triệu đồng.

Điều 201 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định về tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự như sau:

“1. Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật Dân sự, thu lợi bất chính từ 30 triệu đồng đến dưới 100 triệu đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

2. Phạm tội thu lợi bất chính từ 100 triệu đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 200 triệu đồng đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30 triệu đồng đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”

Như vậy, tùy từng trường hợp cụ thể, hành vi cho vay nặng lãi sẽ bị xử phạt hành chính theo điểm d, khoản 3, Điều 11, Nghị định số 167/2013/NĐ-CP hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 201, Bộ luật Hình sự năm 2015.

Hiện nay, vấn nạn cho vay nặng lãi đã không còn xa lạ và xảy ra vô cùng phổ phổ biến. Để ngăn chặn tình trạng cho vay nặng lãi gây ảnh hưởng xấu đến xã hội, Nhà nước đã có một số quy định để xử lý hành vi vi phạm này.